Karaktervorming en Levensvaardigheden: Het Complete Homeschooling Plaatje

Hoewel academische kennis en vaardigheden een belangrijk onderdeel zijn van homeschooling, gaat deze alternatieve onderwijsbenadering verder dan alleen het traditionele curriculum. Homeschooling biedt de mogelijkheid om bredere doelen na te streven, zoals karaktervorming, levensvaardigheden, kritisch denken en persoonlijke groei. In dit artikel zullen we de waarde van deze bredere doelen in homeschooling bespreken en hoe ze bijdragen aan het creëren van een holistische en goed doorlopen onderwijservaring.

Het belang van karaktervorming

Een van de kernaspecten van homeschooling is het actief vormgeven van het karakter van het kind. Het gaat niet alleen om het overdragen van kennis, maar ook om het bijbrengen van deugden zoals respect, verantwoordelijkheid, bijdragen in het huishouden, empathie en doorzettingsvermogen. Door middel van dagelijkse interacties en levenservaringen kunnen homeschooling-ouders bewust werken aan de ontwikkeling van het karakter van hun kinderen, met als doel hen voor te bereiden op het leven buiten het klaslokaal.

Hoe wij dat doen

Een van de dingen die wij nu al op jonge leeftijd meegeven bijvoorbeeld, is ‘we laten een ruimte altijd netter achter dan we hem vonden.’ En 'na het spelen ruimen we op, voor we het volgende speelgoed pakken'. 

Zo waren we een tijdje geleden op bezoek op het consultatiebureau voor een check op 2-jarige leeftijd. Jayson had auto’s meegenomen de kamer van de verpleegkundige in. Deze mevrouw had Jayson blokjes gegeven als ‘test’ om te zien hoe hij torens bouwt. En hij kreeg post-its om op te tekenen. Na 20 minuten gingen we weg. Op zo’n moment kijkt Jayson uit zichzelf de kamer rond en neemt zijn autootjes mee. Die had hij tenslotte zelf gepakt en vindt hij logisch om zelf op te ruimen.

Terwijl ik de tas inpakte en Harvey in de kinderwagen legde zei ik eenmalig tegen Jayson  ‘Ruim je de blokjes en papiertjes ook nog even op die je gebruikt hebt?’ En hij pakt de blokjes op en doet ze in het doosje (ook al had de verpleegkundige die neergelegd) en doet zijn volgetekende post-its weer in het post-it bakje (wat uiteraard niet handig was, maar het idee was goed haha). Hij wacht niet tot ik het doe, hij gaat er niet vanuit dat iemand anders het voor hem doet, hij doet er niet moeilijk over, hij ruimt op wat hij gebruikt heeft. En heeft niet meer nodig dan een vraag als ‘wat kunnen we nog opruimen samen?’ of een aanwijzing/bewustwording van wat hij over het hoofd gezien heeft (zoals de blokjes).

Echt niet 100% van de tijd, soms doen we het samen, soms wijs ik hem op iets dat hij over het hoofd ziet en soms is hij oostindisch doof en hoort me toevallig niet als ik vraag op te ruimen ;) . Maar, ‘we laten het netter achter dan we het vonden’ zit er al vroeg in.

Zo zijn er vele soorten karaktervorming, denk ook aan de vanzelfsprekendheid dat we tenminste 5x per week de dag beginnen met sporten. De jongens gaan gewoon mee de sportruimte in om te spelen, maar ze zien wat John en ik doen: Sporten. Regelmatig doet Jayson vanuit nieuwsgierigheid mee. Zodat sport en beweging iets is dat ‘gewoon’ is.

De basis van karaktervorming is iets dat ‘gewoon’ in het dagelijks leven gebeurt. En waar we als ouder heel bewust over na kunnen en mogen denken. Zodat onze kinderen daar op latere leeftijd heel veel profijt van zullen hebben.

Het aanleren van levensvaardigheden

Een ander belangrijk aspect van homeschooling is het benadrukken en aanleren van praktische levensvaardigheden. Dit omvat het beheersen van basisvaardigheden zoals koken, huishoudelijk werk, financieel beheer en timemanagement. Homeschooling biedt een unieke kans om deze vaardigheden in de dagelijkse routine te integreren en kinderen voor te bereiden op hun toekomstige rol als zelfstandige volwassenen.

Hoe wij dat doen

Ik neem de jongens mee de moestuin in. Als Jayson zonder te beseffen dat het niet handig is, de net ingezaaide groente eruit trekt, leg ik hem simpelweg rustig uit waarom we kleine plantjes laten staan. Ik zeg niet boos of gestresst ‘nee niet doen!’ – je wilt altijd onthouden dat een kinderbrein nog helemaal niet ontwikkeld genoeg is om zulke dingen te snappen. Maar ik zeg iets als ‘Ik zie dat je de plantjes eruit trekt. Kleine plantjes laten we staan anders worden ze niet groot en dat is jammer. Kom, deze bessen kunnen we wel al plukken’. Ik neem hem vervolgens mee naar bijvoorbeeld de bessen en vertel dat we de witte niet plukken omdat ze eerst rood moeten zijn, en dat hij de rode wel kan plukken. 3 van de 10 keer gaat het nog ‘mis’, en dan leg ik het hem gewoon weer rustig uit. Keer op keer op keer alsof het de eerste keer is. En altijd weer komt er een moment al vrij snel, dat hij zelf weet wat wel en niet mag/moet/hoort/werkt. 

In de keuken geef ik Jayson een niet-te-scherp, maar wel ‘gewoon’ mes dat wij ook gebruiken. Om mee te helpen snijden of smeren. Meestal wordt het een bende, en ook dan leg ik uit, laat ik zien en weet ik dat ik nog wekenlang iedere dag opnieuw hetzelfde moet uitleggen. En dat is oke. Zo nemen we ze gewoon mee in het leven. En leren we ze spelenderwijs over het huishouden, koken, moestuinieren, geld verdienen, investeren, lezen, de was doen, bedden opmaken. Alles dat zo normaal is, maar op de gemiddelde scholen niet aan bod zal komen. 

Stimuleren van kritisch denken

In een wereld vol informatie is het essentieel dat kinderen kritisch leren denken en informatie kunnen analyseren. Homeschooling stelt ouders in staat om dieper in te gaan op onderwerpen, debat en discussie aan te moedigen, en kinderen te leren hoe ze informatie kunnen evalueren en hun eigen mening kunnen vormen. Door dit te doen, worden kinderen gestimuleerd om zelfstandig te denken en te leren, wat hen voorbereidt op de complexiteit van de moderne wereld.

Hoe wij dat doen + schermtijd en onze kijk erop

Ik denk bewust na over telefoon/scherm gebruik, social media, artificial intelligence. Ik denk dat het belangrijkste is als ouder, om onze kinderen bewust en verstandig gebruik te leren maken van alle technologie. Zodat ze ook daarover kritisch leren nadenken en leren zien en begrijpen wat goed en fout is.

Zelf zie ik enorme waarde van slim gebruik van internet. Denk aan alle cursussen, trainingen, scholen die online te volgen zijn. De schatten aan waarde die op youtube staan. De waanzinnige dingen je kunt met AI. Tegelijkertijd zijn onze (jonge) kinderen natuurlijk enorm gevoelig voor alle beelden, informatie en hebben ze geen idee wat ‘goed’ en ‘fout’ is. Het is aan ons om hen te beschermen.

Onze baby van 3 maanden oud
Harvey krijgt sowieso tot aan anderhalf/twee jaar oud geen schermen te zien, net als Jayson tot die leeftijd. Tot aan 18 maanden oud is het sterk af te raden schermen te gebruiken. Dit heeft tot die leeftijd geen enkele vorm van nut omdat het brein niet ontwikkeld is om dingen te leren of op te pikken van schermen. het enige dat gebeurt is dat ze uitchecken en gehypnotiseerd raken.

Een tv hebben we niet en telefoons en beelden vind ik absoluut onnodig tot die leeftijd. Jayson keek tussen anderhalf jaar en 2 jaar oud maar zeer zelden een aflevering ‘voorleesverhaaltjes Dikkie Dik’ of ‘Bing’. Nu hij 2 jaar is geweest hebben we nog altijd weinig schermtijd maar kijkt hij gemiddeld op 2-3 dagen van de week een half uur Bing of Dikkie Dik en hij kijkt 1x per week een aflevering Bassie & Adriaan op de ‘mannendag’ samen met papa. Andere video’s en programma’s krijgt hij niet te zien. Als hij op anderhalf uur schermen per week zit is het al veel, vele weken gebruiken we ze geheel niet. En sowieso nooit 'ter afleiding' of 'bij verveling'. Maar ik zal er tzt wel uitgebreider over schrijven, over onze kijk erop en waarom we waar voor kiezen ) 

Als ze ouder zijn en veel informatie kunnen halen uit cursussen of youtube zal ik ze begeleiden met slim gebruik ervan en waar nodig bescherming toevoegen zodat ze geen toegang hebben tot bepaalde hoeken van het internet.

Juist door ze er verstandig mee om te leren gaan in plaats van volledig erbij weg te houden, is in mijn ogen de meest werkbare manier in de huidige tijd waar we in leven.

Schermen zijn immers niet het probleem. Het is het te veel gebruiken van schermen, schermen gebruiken als afleiding, als vermaak, als emotie regulatie, enzovoort, dat – in mijn ogen – het probleem is.

Niet weten om te gaan met schermen, niet de discipline te hebben om te stoppen met kijken, volledig afhankelijk zijn van schermen en constant dopamine shots nodig hebben.

Of, als ouder niet in staat zijn te dealen met de emotionele uitbarstingen van je kind, en ze daardoor laten verdoven met schermen. En hey, geen veroordeling hier he, ik snap heel goed dat je soms knettergek wordt en gewoon rust aan je kop wilt. En er is altijd de afweging: He-le-maal uit je plaat gaan tegen je kind omdat je het even niet meer trekt, of een scherm aanzetten, dan is dat laatste waarschijnlijk werkbaarder ;)

Maar je wilt er wel op letten dat je niet een basis legt van verdoving, afleiding en wegduwen van emoties bij je kind.

Enkele ‘regels’ die we aanhouden

1. Bij grote emoties gaan we samen zitten en praten of knuffelen, we zetten dan nooit een scherm aan ter afleiding. Ik wil niet dat ze leren emoties te verdoven.
2. Bij ‘verveling’ (hoewel ik niet denk dat kinderen zo jong dat zo kunnen ervaren, ze kennen dat concept immers nog niet), geen schermen maar creatief nadenken over iets om te doen of juist te leren zijn met de ‘verveling’.
3. Geen ‘gelijke behandeling’ voor de jongens qua schermen. Harvey is 2 jaar jonger (nu 12 weken oud), als Jayson over een jaar 3.5 jaar oud is zal hij vermoedelijk meerdere educatieve dingen kunnen doen via apps. Harvey is dan 1 jaar oud. Hij krijgt niet ‘ook een scherm anders is het oneerlijk’, ze krijgen altijd wat passend is bij hun eigen leeftijd en ontwikkeling.

Extra tip: Timio, geen scherm, wel (leerzaam)vermaak

Om liedjes, kleuren, cijfers, alfabet, dieren, planten, groenten, etcetera te leren, gebruiken we Timio. Een soort walkman (je weet wat dat is wanneer je van mijn generatie of ouder bent ;) ) om te zien met plastic ‘cd’s’. Er staan voorleesverhaaltjes op, heel veel educatieve dingen, maar er is geen scherm.  

Bevorderen van persoonlijke groei

Homeschooling biedt kinderen de mogelijkheid om te groeien en zich te ontwikkelen op hun eigen tempo, rekening houdend met hun unieke interesses en talenten. Ze kunnen hun passies nastreven, creativiteit uiten en persoonlijke projecten ondernemen. Door het bevorderen van persoonlijke groei en zelfontdekking kunnen homeschooling-ouders hun kinderen helpen hun potentieel te realiseren. De focus kan komen op de dingen waar het kind meer te leren heeft, meer ondersteuning in nodig heeft of juist wat hen makkelijk afgaat en waar hun natuurlijke interesse heengaat. Door het perfect op het individuele kind afgestemde lesprogramma ontwikkelt het kind op zijn/haar ideale manier en tempo.

Hoe we bredere kennis kunnen integreren

Het nastreven van bredere doelen, kennis en ervaring in homeschooling vereist een bewuste aanpak en integratie in de dagelijkse leerervaringen.

Het kan worden bereikt door middel van flexibiliteit in het curriculum, het aanbieden van buitenschoolse activiteiten, het betrekken van de gemeenschap zoals bijvoorbeeld tijdens vrijwilligerswerk en het benutten van externe bronnen zoals bibliotheken, musea en mentorrelaties. Het is belangrijk dat ouders zich bewust zijn van deze bredere doelen, kennis en ervaringen en ze actief nastreven in hun homeschooling lesprogramma.

Uiteindelijk wil je onthouden dat het kind niet weet wat het niet weet. Het kan geen interesse ontwikkelen of vaardigheden krijgen in iets waar ze het bestaan niet van weten. Door als ouder verschillende aspecten per onderwerp en vaardigheid te laten zien (denk aan naar een muziek winkel gaan voor verschillende instrumenten, ieder kwartaal een nieuwe sport beoefenen, etc), geven we onze kinderen de best mogelijke manier om zo breed en compleet mogelijk te ontwikkelen. 

De impact op het leven van het kind

Het nastreven van bredere doelen in homeschooling heeft een diepgaande impact op het leven van het kind. Het biedt hun de mogelijkheid om niet alleen academisch succes te behalen, maar ook om zich te ontwikkelen als moreel sterke, zelfverzekerde en zelfstandige individuen. Het bereidt hen voor op het aangaan van uitdagingen, het nemen van verantwoordelijkheid en het bouwen aan zinvolle relaties in de wereld om hen heen. 

Conclusie

Homeschooling gaat verder dan alleen academische kennis en vaardigheden. Het biedt de mogelijkheid om bredere doelen na te streven, zoals karaktervorming, levensvaardigheden, kritisch denken en persoonlijke groei. Deze bredere doelen vormen de basis voor een holistische en goed afgeronde onderwijservaring, waarin kinderen worden voorbereid op het leven buiten het klaslokaal. Als homeschooling-ouders is het belangrijk om deze doelen in gedachten te houden en ze actief te integreren in het leerproces van onze kinderen.