Homeschooling in Nederland: Rechten en Wetgeving

Dit onderwerp van vandaag vind ik tot nu toe het meest ingewikkelde van thuisonderwijs. Wat zijn onze mogelijkheden? Hoe kan ik, als mens dat heel andere levensvisies heeft op veel vlakken, ervoor zorgen dat mijn kinderen die meekrijgen? Hoe kan ik als ‘afwijkend denkende’ vrijstelling van schoolgang krijgen voor mijn kind?

Er zijn enkele makkelijk meetbare en zeer feitelijke redenen waarom een kind vrijstelling van schoolgang zou kunnen krijgen. Namelijk: Je trekt de wereld over en hebt geen vaste woonplaats. Je emigreert. Je kind is fysiek of verstandelijk niet in de mogelijkheid regulier onderwijs te volgen.

Maar op een bepaald punt wordt het een gevalletje ‘andere visie’, wanneer het niet de meetbare zaken zijn die doorslag geven om te kiezen voor homeschooling. En wanneer wordt die visie goedgekeurd? Wat is een ‘goede’ visie om thuisonderwijs te kunnen bieden?

Laten we vooropstellen dat het fantastisch is dat je als kind in Nederland dezelfde onderwijskansen krijgt als ieder ander kind. Ik kan me ook indenken dat een ouder van een beperkt kind, die niet naar school kan, het moeilijk vindt om te lezen dat er mensen zijn die bewust van reguliere scholing af willen wenden.

Disclaimer die ik al vaker gegeven heb en zal blijven doen: Mijn jongens zijn nog te jong voor school, dus dit is enkel gebaseerd op theoretische kennis en heel veel onderzoek/contact met andere thuisonderwijs-ouders. Het zal tegelijkertijd per gemeente ook weer kunnen verschillen hoe dit proces verloopt.

In dit artikel de regels rondom homeschooling / thuisonderwijs bieden 

Het begint met kennisgeving bij de gemeente. Waarbij je als ouder aangeeft thuisonderwijs te gaan geven.

"De kennisgeving verstuur je dus jaarlijks (of je geeft hem af, zodat je direct een bevestiging ontvangt van ontvangst, zodat je bewijs hebt). En bepaalde gemeenten hebben er online een formulier voor.
Een groot deel van de tijd moet je vervolgens wel een scholenlijst toesturen, waarin je alle scholen binnen een straal van 6 km opneemt met richtingsbezwaren (waarom jullie kind daar niet naar school kan). En tegenwoordig volgt er vaak ook nog wel een gesprek." - @curiouslearners_

Ik heb gesproken met meerdere homeschoolers in NL en Belgie. En @curiouslearners_ heeft me veel extra inzichten gegeven over en rondom de wetgeving. (Dank je wel!)

In Nederland zijn er specifieke wetten en regels die van toepassing zijn op homeschooling, en het is belangrijk voor ouders om bekend te zijn met hun rechten en verantwoordelijkheden. In dit artikel biedt een overzicht van de wetgeving rondom homeschooling in Nederland, inclusief handige links naar relevante websites. Het is goed om te weten dat het in Belgie weer anders geregeld is dan in NL. Er zijn wezenlijke verschillen qua controle en toetsing.

De eerste en belangrijkste vraag om mee te starten

Is thuisonderwijs in Nederland toegestaan?

[Bron: Thuisonderwijs.nl]: “Ja, in Nederland is dit doorgaans mogelijk op grond van een richtingsbezwaar volgens de Leerplichtwet 1969. Een vrijstelling is alleen mogelijk als het kind niet eerder een school in de zin van de Leerplichtwet heeft bezocht. Daarnaast kan een richtingsbezwaar alleen betrekking hebben op bezwaren op grond van godsdienst of levensovertuiging en niet op pedagogische bezwaren. In onze samenleving is de vrijheid van levensovertuiging en die van onderwijs van groot belang, daarom betreft de mogelijkheid tot thuisonderwijs grond- en mensenrechten. Elders gaan we nader in op het wettelijk kader van thuisonderwijs.”

Wettelijke basis voor homeschooling in Nederland

Homeschooling in Nederland is gebaseerd op de wettelijke bepalingen voor leerplicht en onderwijs. Ouders hebben het recht om hun kinderen thuis les te geven, maar ze moeten voldoen aan bepaalde regels en vereisten. Enkel de reden ‘omdat wij denken dat dit beter is voor hem/haar’ of ‘omdat we ze meer vrijheid willen bieden in manier van leren’, mag niet en is onvoldoende. 

Hier vind je redenen die een basis vormen voor vrijstelling van schoolplicht zodat je kind homeschooling kan ontvangen: https://www.thuisonderwijs.nl/wettelijk/

Leerplicht en vrijstelling 

Volgens de Leerplichtwet zijn kinderen in Nederland verplicht om onderwijs te volgen vanaf de leeftijd van vijf jaar. Ouders die ervoor kiezen om hun kinderen thuis te onderwijzen, moeten een vrijstelling van de leerplicht aanvragen bij de gemeente waarin ze wonen. Deze vrijstelling kan worden verkregen op basis van verschillende gronden, zoals godsdienstige of levensbeschouwelijke overtuigingen, de specifieke onderwijsbehoeften van het kind, of andere legitieme redenen.

Verantwoordelijkheden van ouders bij thuisonderwijs

Als homeschooling ouders hebben we de verantwoordelijkheid om te zorgen voor een kwalitatief onderwijsprogramma dat voldoet aan de eisen van de leerplichtwet. Dit betekent dat je als ouder verantwoordelijk bent voor het ontwikkelen en implementeren van een curriculum dat aansluit bij de leerdoelen en vaardigheden die passen bij de leeftijd en het niveau van je kind. 

Toezicht en beoordeling

Homeschooling wordt in Nederland erkend als een legitieme onderwijsvorm. In Belgie is er, anders dan in NL, toezicht en beoordeling van het onderwijsproces vereist. Dit toezicht wordt uitgevoerd door een onderwijsinspecteur, die periodiek contact zal hebben met het homeschooling gezin om de voortgang te bespreken en de kwaliteit van het onderwijs te beoordelen. Het is belangrijk om open en transparant te zijn tijdens deze beoordelingsmomenten en eventuele vragen of zorgen van de inspecteur serieus te nemen. Deze controle vindt in Nederland niet plaats.
@curiouslearners_ geeft aan: "Ja. In België is het echt een soort aanvraag. Het is een recht, maar wel goedkeuring nodig. En jaarlijks vaak controle (thuis) van een inspectie. Ook toetsing 2x, op een openbare school, moet je het kind dan tijdig voor inschrijven. Afkeuring huisbezoek (na herhaling/herstelkans) of uiteindelijk toets niet halen is naar school. In Nederland verschilt het enorm per gemeente hoe de uitwerking is in de praktijk.

Hulpbronnen en ondersteuning voor homeschoolingouders

Gelukkig zijn er in Nederland verschillende hulpbronnen en ondersteuningsnetwerken beschikbaar voor homeschooling ouders. Websites zoals de Vereniging voor Thuisonderwijs (NVvTO) bieden waardevolle informatie, tips en advies voor ouders die ervoor kiezen om hun kinderen thuis les te geven. Daarnaast zijn er online communities en fora waar ouders ervaringen kunnen delen, vragen kunnen stellen en elkaar kunnen ondersteunen in hun homeschoolingreis.

Waar te beginnen om vrijstelling te krijgen?

Stap 1:
Ik raad je aan om te beginnen bij de wetgeving begrijpen. Die wordt heel eenvoudig uitgelegd op deze website: https://www.thuisonderwijs.nl/wettelijk/

Stap 2:
Ervanuit gaande dat je kind vrijstelling moet krijgen op grond van ‘richting bezwaar’ (zie deze link: https://www.thuisonderwijs.nl/wettelijk/5onderb/) is het aan te raden om aan te melden voor facebookgroepen zoals deze: 'Tojurintro'.

Zelf vind ik het fijn om vooraf goed te weten wat er nodig is om de vrijstelling te kunnen krijgen. Ik heb zelf het beeld gevormd rondom vrijstelling aanvragen dat ik maar 1 kans krijg en het anders ‘verpest’ en m’n kinderen naar een reguliere school moeten. Ik weet helemaal niet of dat zo is of dat de gemeente echt met je meedenkt. Maar ik wil het liever meteen goed aanpakken zodat ik het niet zelf laat mislukken, ofzo. In facebook groepen zoals de genoemde kun je in contact komen en meelezen met anderen die de weg al bewandeld hebben.

Stap 3:
Zorg ervoor dat je tenminste 1 maand voordat je kind 5 jaar wordt, bij de gemeente melding maakt. Op de 1^e van de maand volgend op de maand waarin je kind 5 is geworden, gaat de leerplicht in. Vanaf dat moment is het meer ‘gedoe’ om je kind thuisonderwijs te geven. Dus stel je kind wordt 15 februari 5, dan zal hij/zij vanaf 1 maart leerplichtig zijn. En moet jij voor 1 februari (de eerste van de maand waarin je kind 5 wordt) de melding gemaakt hebben.

Stap 3b:
De wijze van indienen die op thuisonderwijs.nl aangegeven wordt is als volgt:

“Het indienen van de kennisgeving kan op verschillende manieren. Het is in alle gevallen van belang om een ontvangstbevestiging te krijgen, want we maken meermaals per jaar mee dat een gemeente de kennisgevingsbrief kwijtraakt. 

Per e-mail: aan de leerplichtafdeling van de desbetreffende gemeente zoals vermeld op haar website (meestal zoiets als 'leerplicht@gemeente' of 'leerlingzaken@gemeente'). Verstuur de ondertekende kennisgevingsbrief als pdf-bestand in een attachment en gebruik een helder onderwerp om doorsturen te bevorderen (bijvoorbeeld: 'T.a.v. de leerplichtambtenaar: beroep op vrijstelling van schoolinschrijving'). De verzonden mail kan in principe gelden als ontvangstbewijs, bewaar die dus goed, maar in veel e-mailprogramma’s is ook een optie beschikbaar (ontvangst- of leesbevestiging), die extra zekerheid kan geven. Vraag daarnaast ook in de e-mail zelf om een ontvangstbevestiging.

Webformulier: sommige gemeenten stellen alleen een webformulier op hun website beschikbaar. Je kan dan meestal de kennisgevingsbrief als bijlage meesturen en meestal ontvang je dan automatisch een ontvangstbevestiging per mail retour.

Aan de balie: de kennisgevingsbrief kan ook altijd in persoon worden ingediend bij de gemeente. De indiener verzekert zich dan van ontvangst door het vragen van een ontvangstbevestiging, bijvoorbeeld een kopie van de brief met datum en stempel van de gemeente. Dit ontvangstbewijs is van belang, want op die manier kan er naderhand nooit verwarring ontstaan over wanneer de kennisgeving is ingediend.

Anders: als men weigert een papieren ontvangstbevestiging af te geven, is het raadzaam om de ondertekende kennisgeving per fax of als aangetekende brief naar de gemeente te versturen. Je moet dan binnen een paar dagen via de website van PostNL een bevestiging van de bezorging binnenhalen.”

Via deze link https://www.thuisonderwijs.nl/wettelijk/5onderb/ vind je ook een voorbeeldbrief (onder ‘inhoud van de kennisgeving’) + aanvullende informatie. Ik raad je aan dat ook goed door te nemen.

“Zoals blijkt uit het bovenstaande, is in principe vrijstelling van de leerplicht mogelijk wanneer aan de vereisten van de wet wordt voldaan. Een scholenlijst (waarop per school bezwaar wordt gemaakt tegen de richting) valt daar niet onder, maar wordt toch vaak gevraagd. Het enige echter waarop het beroep kan worden beoordeeld, zijn de wettelijke vereisten."

Als je kind vooraf al is ingeschreven geweest bij een school

Vooral indien kinderen al op een school ingeschreven hebben gestaan, wordt in principe niet voldaan aan de vereisten, en is het beroep op 5 onder b dus niet zonder meer mogelijk. In die gevallen is het raadzaam specifiek juridisch advies in te winnen.” [thuisonderwijs.nl]

Conclusie

Al met al voor ons als ouders dus goed om in te lezen, kennis te verzamelen, vooraf contact te leggen met mensen die ons voorgingen (wellicht zelfs in dezelfde gemeente als die mogelijkheid er is). En wanneer je twijfelt kun je altijd vooraf juridisch advies inwinnen.

En we moeten maar zo denken: Dit zijn hobbels om te overwinnen, zodat we daarna onze kinderen onze geloofs-en levensvisies mee kunnen geven die niet te vinden zijn in scholen op redelijke afstand van onze woonplaats. Het heeft wat voeten in de aarde maar zal het vast en zeker waard zijn.